Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (Polycystic Ovary
Syndrome – PCOS) είναι διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερανδρογοναιμία,
ωοθηκική δυσλειτουργία και ωοθήκες πολυκυστικής μορφολογίας.
Τα διαγνωστικά
κριτήρια, που υποστηρίχθηκαν από την
Ευρωπαïκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) και την
Αμερικανική Εταιρεία Ιατρικής της Αναπαραγωγής (ASRM), προϋποθέτουν την παρουσία περισσοτέρων του
ενός κριτηρίων για τη διάγνωση του συνδρόμου, από τα τρία ακόλουθα κριτήρια:
1. Χρόνια ανωοθυλακιορρηξία
(που εκδηλώνεται ως αραιομηνόρροια ή αμηνόρροια, δηλαδή λιγότερα από έξι
εμμήνες ρύσεις κατά τη διάρκεια ενός έτους)
2. Βιοχημική
υπερανδρογοναιμία ή υπερανδρογονισμός (κλινική εικόνα υπερανδρογοναιμίας, χωρίς
ανάλογα βιοχημικά ευρήματα)
3. Πολυκυστική
μορφολογία ωοθηκών κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διαφορική διάγνωση
του PCOS περιλαμβάνει άλλες αιτίες υπερέκκρισης ανδρογόνων:
• Ανδρογονοπαραγωγοί όγκοι
• Εξωγενής πρόσληψη ανδρογόνων
• Σύνδρομο Cushing
• Μη κλασσική μορφή συγγενούς υπερπλασίας επινεφριδίων (ΣΥΕ)
• Μεγαλακρία
• Γενετικό έλλειμμα
δράσης ινσουλίνης
• Πρωτοπαθής υποθαλαμική αμηνόρροια
• Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια
• Θυρεοειδική νόσος
• Διαταραχές προλακτίνης Η διαφορική διάγνωση βασίζεται πάνω
στο ιστορικό της ασθενούς (ατομικό αναμνηστικό και οικογενειακό ιστορικό), στην
κλινική εξέταση και στα εργαστηριακά/απεικονιστικά ευρήματα.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
• Μέτρηση ΑΠ (Αρτηριακή Πίεση: ≥ 130/85 mmHg)
• Υπολογισμός ΒΜΙ
• Μέτρηση περιμέτρου μέσης : Αυξημένη περίμετρος μέσης: ≥ 88
εκ. (προσδιορισμός κατανομής λίπους)
• Έλεγχος για σημεία υπερανδρογοναιμίας και αντίστασης στην
ινσουλίνη Ακμή Υπερτρίχωση Αλωπεκία Μελανίζουσα Ακάνθωση (Acanthosis Nigricans)
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
• Τεκμηρίωση υπερανδρογοναιμίας: Ολική τεστοστερόνη SHBG
Ελεύθερη τεστοστερόνη
• Αποκλεισμός άλλων αιτίων υπερανδρογοναιμίας:
• TSH (Θυρεοειδοπάθεια)
• Προλακτίνη (Υπερπρολακτιναιμία)
•
17-υδροξυ-προγεστερόνη (Μη κλασσική ΣΥΕ): ΦΤ τυχαίας μέτρησης: < 4 ng/mL ΦΤ
πρωϊνής νήστεος: < 2 ng/mL
• Screening για σ. Cushing ή μεγαλακρία
• Διερεύνηση μεταβολικών διαταραχών: 2-ωρη καμπύλη γλυκόζης
(φόρτιση με 75 γρ.) Προσδιορισμός επιπέδων λιπιδίων και λιποπρωτεϊνών (Ολική
χοληστερόλη, HDL, LDL, τριγλυκερίδια)
ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΟΣ
ΕΛΕΓΧΟΣ
• Ανίχνευση πολυκυστικών ωοθηκών
PCOS ΚΑΙ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Η αιτιολογία του παραμένει άγνωστη και η θεραπεία του είναι
κυρίως συμπτωματική και εμπειρική. Το σύνδρομο μπορεί να προκαλέσει σημαντικές μεταβολικές διαταραχές, αυξάνοντας
έτσι τον κίνδυνο Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) και καρδιαγγειακής νόσου.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη έχει κεντρικό ρόλο στην
παθοφυσιολογία του PCOS και συνδέεται με σημαντικές κλινικά μεταβολικές
επιπτώσεις . Παρατηρείται κυρίως σε πολλές γυναίκες που παρουσιάζουν το
σύνδρομο (η επίπτωση είναι 50-71% ) , ιδιαίτερα σε εκείνες με υπερανδρογοναιμία
και είναι ανεξάρτητη της παχυσαρκίας,
ωστόσο δεν θεωρείται ως ένα εκ των διαγνωστικών κριτηρίων. Η υπερινσουλιναιμία
που συνοδεύει την αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης αυξάνει την παραγωγή
ανδρογόνων από την πολυκυστική ωοθήκη και εμπλέκεται στο μηχανισμό των
διαταραχών της γονιμότητας.
Ένα διαιτολόγιο με έμφαση σε τροφές χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη παρουσιάζει καλύτερη απορροφησιμότητα, προκαλώντας μία πιο ήπια έκκριση ινσουλίνης.
Ο Γλυκαιμικός Δείκτης (ΓΔ) μας δείχνει το πόσο αυξάνεται το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα 2-3
ώρες μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου, έχοντας σαν βάση αναφοράς την γλυκόζη.
Τα τρόφιμα με μέτριο ή υψηλό Γλυκαιμικό Δείκτη (πάνω από 55) παρέχουν ενέργεια γρήγορα αλλά προκαλούν άμεση αντίδραση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα την αυξημένη λιπογένεση (αποθήκευση λίπους στα λιποκύτταρα).
Τιμές και κατάταξη Γλυκαιμικού Δείκτη :
Χαμηλός ΓΔ : <40
Μέτριοσ ΓΔ : 40-60
Υψηλός ΓΔ : >60
Οι τροφές με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν το ρυθμό της λιπογένεσης, ενώ επισης ευξάνουν τη λιπόλυση (διαδικασία όπου το κάθε λιποκύτταρο εκλύει λιπαρά οξέα με σκοπό την οξείδωσή τους για παραγωγή ενέργειας).
Η κατανάλωση τροφίμων με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες ή/και πρωτείνες ,καθυστερεί την σηματοδότηση της πείνας, ενώ αντίθετα αυξάνει το αίσθημα κορεσμού συγκριτικά με την κατανάλωση τροφίμων υψηλού Γλυκαιμικού Δείκτη. Συνεπώς, άτομα που παρουσιάζουν το σύνδρομο PCOS και προσπαθούν να χάσουν βάρος , θα πρέπει να εντάσσουν στο καθημερινό τους διαιτολόγιο περισσότερες τροφές με χαμηλό Γλυκαιμικό Δείκτη.
Ταλαμάγκα Θεανώ
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
με μεταπτυχιακό τιτλο σπουδών στα
Μεταβολικά νοσήματα οστών
της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
