ΔΥΣΦΑΓΙΑ ΣΤΗ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

Η δυσφαγία είναι διαταραχή της φυσιολογικής διαδικασίας κατάποσης, δηλαδή της μεταφοράς της τροφής και των υγρών από τα χείλη έως το στομάχι, και παρατηρήται τόσο σε βρέφη, όσο και σε ενήλικες. 

Τη διακρίνουμε σε τρεις φάσεις:

1. Στοματική φάση = μάσηση στερεάς τροφής και μείξη με σίελο, ώστε να καταστεί μαλακή και υγρή
2. Φαρυγγική φάση = η γλώσσα ωθεί το περιεχόμενο της στοματικής κοιλότητας προς τον φάρυγγα, ενώ ταυτόχρονα προκαλείται ερμητική σύγκλιση του λάρυγγα με αναστολή της αναπνοής, ώστε να αποτραπεί είσοδος τροφής και υγρών στις αναπνευστικές οδούς και τους πνεύμονες
3. Οισοφαγική φάση = η τροφή και τα υγρά διελαύνουν τον οισοφάγο και καταλήγουν στο στομάχι. Η διέλευση διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα

Τα ηλικιωμένα άτομα συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατάποση και στη μάσηση της τροφής τους. Η δυσφαγία σε αυτούς, μπορεί να προέλθει από παθολογικά αίτια όπως π.χ. το εγκεφαλικό επεισόδιο, η νόσος του Πάρκινσον, η άνοια, το Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος του φάρυγγα.

Συχνά όμως η δυσφαγία μπορεί να σχετίζεται και με ψυχολογικούς παράγοντες. Η μειωμένη διάθεση που παρατηρείται σε ηλικιωμένους ανθρώπους, πολλές φορές οδηγεί σε μειωμένη όρεξη και άρνηση κατανάλωσης επαρκούς τροφής. Επίσης τα φάρμακα που λαμβάνουν μπορεί να αλλοιώσουν αισθήσεις όπως η γεύση και η όσφρηση, επηρεάζοντας κατά συνέπεια και τη λήψη φαγητού.
Στην αντιμετώπιση της δυσφαγίας εμπλέκονται διαφορετικές ειδικότητες που συντελούν την Ομάδα Αποκατάστασης (ο κλινικός γιατρός, ο νευρολόγος, ο πνευμονολόγος,ο οδοντίατρος, ο Ωτορινολαρυγγολόγος, ο ακτινολόγος,ο γαστρεντερολόγος , ο λογοθεραπευτής,ο διαιτολόγος, ο εργοθεραπευτής και ο φυσικοθεραπευτής)  που εχει ως στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αποφυγή ασθενειών, επιπλοκών και θανάτων.

Η δυσφαγία είναι μία σοβαρή κατάσταση, η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και κατάλληλα ο ηλικιωμένος οδηγήται σε υποθρεψία, λόγω μειωμένης πρόσληψης τροφής αλλά και στο θάνατο λόγω απόφραξης των αεραγωγών. Για να θεραπευτεί το πρόβλημα που οδηγεί στη δυσφαγία, ο τρόπος αντιμετώπισής της είναι μέσω της παρασκευής ειδικά σχεδιασμένων τροφίμων, ούτως ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος αναρρόφησης για το άτομο, αλλά παράλληλα να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με εύγεστα και ευχάριστα φαγητά.
Ο ρόλος του Διαιτολόγου είναι πολύ σημαντικός, διότι παρεμβαίνει στη τροποποίηση του διαιτολόγιου του ασθενούς, ως προς την ποσότητα την πυκνότητά και τη θρεπτική του αξία, ώστε να προλάβει την εισρόφηση και να διασφαλίσει την σωστή σίτιση του ασθενούς. Μαζί με τον λογοθεραπευτή καθορίζουν την «αρχική» πυκνότητα, ετσι ώστε να είναι πιο εύκολη η μάσηση και η κατάποση του ασθθενούς. Η πολτοποίηση των τροφίμων πραγματοποιήται σε διάφορους βαθμούς ανάλογα με τη σοβαρότητα της δυσφαγίας ή με πύκνωση των υγρών, έτσι ώστε να αποφευχθεί πιθανός πνιγμός λόγω αναρρόφησης. Ο καθορισμός της ποσότητας και της πυκνότητας της τροφής, ακολουθεί τα εξής βήματα:

• Λεπτόρρευστα υγρά
• Παχύρευστα υγρά
• Πολτοποιημένη τροφή
• Μαλακιά τροφή
• Στερεά τροφή

Η πυκνότητα της τροφής επιτυγχάνεται με την χρήση πυκνωτικών στοιχείων στα υγρά, τα οποία διευκολύνουν την κατάποση χωρίς να μεταβάλλουν τη γεύση .

Ταλαμάγκα Θεανώ

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

με μεταπτυχιακό τιτλο σπουδών στα

Μεταβολικά νοσήματα οστών

της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών